به نقل از «ایسنا»

واژگان زبان مادری را حفظ کنیم/ همه ما صاحب زبان فارسی هستیم

تاریخ انتشار: ۲ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۱۶۳۷۳۴

از دوست ترک‌زبانم یاد گرفته‌ام «سویوخ دیمه» یعنی سرماخوردگی و بابت یاد گرفتن همین یک کلمه کلی ذوق می‌کنم! دوست کردزبانم «گیانم» خطابم می‌کند و وقتی می‌فهمم گیان یعنی جان، قند در دلم آب می‌شود. اینکه آن‌ها از کودکی به زبانی غیر از فارسی مسلط بوده‌اند، برایم هیجان‌انگیز است. هیجان‌انگیزتر آنکه همه ما با وجود زبان‌های مادری گوناگون و گویش‌ها و لهجه‌های متنوع، همه با یک زبان واحد می‌توانیم با هم ارتباط برقرار کنیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

فارسی زبان مادری مشترک همه ماست.

ایسناپلاس: خیلی از ما موقع دیدن فیلم‌های خارجی به دنبال زیرنویسی به زبان خودمان هستیم تا آنچه بین شخصیت‌های فیلم رد و بدل می‌شوند را بفهمیم. اما برای ما ایرانی‌ها استفاده از زیرنویس به فیلم‌های خارجی محدود نمی‌شود. بسیار پیش آمده وسط یک فیلم ایرانی که حتی از تلویزیون کشور خودمان در حال پخش است ناچار شده‌ایم برای فهمیدن صحبت‌های شخصیت‌های ترک، کرد، بلوچ و… به زیرنویس چشم بدوزیم. این تنوع گویش و زبان در کشور پهناوری مثل ایران باعث می‌شود تا در روز جهانی زبان مادری، هم به اهمیت حفظ زبان مادری و گویش محلی‌مان بپردازیم و هم به جایگاه زبان فارسی که زبان مشترک همه ما ایرانی‌ها است.

بیست و یکم فوریه روز جهانی زبان مادری است و به همین بهانه پای حرفهای فرزانه فخریان، زبان‌شناس و مترجم، درباره زبان مادری در ایران نشستیم.

آشناترین زبان

سازمان یونسکو از سال ۱۹۹۹، به یاد کسانی که سال‌ها قبل و پیش از جدا شدن بنگلادش از پاکستان برای حفظ زبان مادری‌شان در دانشگاه داکا جنبش زبان بنگالی را راه انداختند و در راه حفظ زبان مادری‌شان کشته شدند، بیست و یکم فوریه را روز جهانی زبان مادری نامید. از خانم فخریان درباره معنای این روز و تعریف زبان مادری پرسیدیم و پاسخ شنیدیم: «زبان مادری یا زبان اول، زبانی است که کودک حرف زدن به آن را یاد می‌گیرد. این زبان ابزار ارتباط کلامی کودک با دیگران است و به عنوان اولین زبان آشنا، حتی وقتی در شکم مادر است آن زبان را می‌شنود. زبان مادری زبان تفکر و احساس هر شخص است.»

هیچ زبانی مانع زبان دیگر نیست

اغلب ایرانیان اگر با زبان دیگری از کودکی آشنا نشده باشند، با لهجه محلی خود آشنا می‌شوند. برخی آمار غیررسمی تعداد افراد دارای لهجه و زبان غیر فارسی در ایران را بالای ۸۰ درصد تخمین زده‌اند. اما آیا حفظ لهجه یا زبان محل زندگی‌مان به معنی فراموش کردن زبان فارسی معیار است؟ و اصلا نسبت ما گویشوران زبان فارسی با لهجه یا زبان محلی‌مان چیست؟ فرزانه فخریان در پاسخ به ما گفت: «حوزه تمدنی گسترده ایران و تنوع اقلیمی در این جغرافیا زبان‌های متعددی را در خودش حفظ کرده است که پیوندشان در کنار یکدیگر از طریق زبان فارسی بوده است. زبان فارسی در ایران دیروز و امروز برای بسیاری افراد تنها زبان مادری محسوب می‌شود. برای بسیاری دیگر نیز هم‌وزن و همراه این زبان، یک زبان دیگر هم در جایگاه زبان مادری قرار دارد. این یک شانس است که کسی بتواند با بیش از یک زبان به عنوان زبان اول از همان کودکی آشنا شود. 

به این تنوع زبانی در ایران همواره اهمیت داده شده و فرهنگ رنگارنگ و واقعاً باشکوه ایرانی هم در صورت و هم در ذات این زبان‌ها به‌روشنی دیده می‌شود. زبان فارسی قرن‌هاست که به عنوان زبان واحد و مشترک همۀ اجزای تاریخ ایران، در نوعی همزیستی با زبان‌های مادری دیگر رایج در ایران زنده و پویا مانده است. در ایران هم محصولات فرهنگی عمومی به زبان‌ خطه‌های مختلف داریم هم مراجع پژوهشی و آثار فاخر به این زبان‌ها در دسترس است.

نکته مهم در مورد استفاده مردم از زبان‌ در ایران همین بوده که همواره هم زبان فارسی را حفظ کردند هم اگر زبان دیگری برایشان جایگاه زبان مادری و زبان محلی و بومی داشته، به‌قدر کافی به آن هم توجه کرده‌اند و مورد استفاده قرار داده‌اند. این انتخاب گویشوران به عنوان صاحبان اصلی‌ زبان‌های رایج در ایران بوده که فارغ از هر تسلط و حکومتی، از فارسی محافظت کرده است. و متاسفانه باید گفت که امروز از همین ناحیه هم زبان فارسی و زبان‌های دیگر رایج در ایران مورد هجمه قرار دارد، یعنی گاهی با هنجارسازی‌های اجتماعی نابجا تقلا ‌می‌شود افراد به لهجه یا زبانی که می‌دانند پشت کنند و آن را پنهان کنند، گاهی هم با صحنه‌سازی مقابله‌ای سعی می‌شود به‌خطا این‌طور جا بیفتد که توجه به زبان فارسی یعنی بی‌توجهی به زبان‌های دیگر. درحالی‌که هیچ زبانی مانع زبان دیگر نیست و حیات زبان با گویشورش ادامه دارد.»

کشور هزار لهجه

ایران کشوری پهناور با شهرها و روستاهای متعدد است که در هر یک لهجه یا زبان متفاوتی رواج دارد. بسیار دیده‌ایم که حتی مردم دو شهر که تنها چند کیلومتر از هم فاصله دارند، با لهجه‌هایی متفاوت از هم صحبت می‌کنند. از خانم فخریان درباره این تنوع گویش و زبان پرسیدیم. اینکه کدام لهجه‌ها بیشتر صحبت می‌شوند و کدام لهجه‌ها در معرض فراموش شدن هستند؟ «تنوع زبانی از گونه و گویش و لهجه در ایران با جغرافیای امروز هم به حدی زیاد است که رصد و احصای آن دشوار بوده است، چون تغییرات پی‌درپی و مداوم است. شاید بشود گفت خود کسانی که آن زبان را بلدند می‌توانند بهتر از هر زبان‌شناس و پژوهشگری درباره شرایط کنونی زبان در منطقه‌شان حرف بزنند و اطلاعات مفیدی به ما بدهند. البته «اطلس زبانی ایران» از جمله طرح‌های کلان و مهمی است که تصویر جامعی از بیش از ۴۰۰ گونه از ۵ خانواده زبانی در ایران ارائه خواهد داد.» خانم فخریان توضیح دادند که طرح اطلس زبانی ایران یک طرح جامع و بزرگ است که در حال تدوین است.

مراقب لهجه‌هایمان باشیم

این روزها اما با کمرنگ شدن استفاده از لهجه‌ها و گویش‌ها مواجهیم. مخصوصا بین نسل جدید که بعضا داشتن لهجه را هم زشت می‌دانند و تلاش می‌کنند بدون لهجه صحبت کنند. این مسئله کم‌کم می‌تواند به گنجینه باارزشی که از گویش‌ها در اختیار داریم آسیب بزند. از خانم فخریان خواستیم توضیح دهد چطور می‌توان به حفظ گویش‌ها و زبان‌ها به‌ویژه در بین نسل جدید کمک کرد؟ «واقعیت این است که پدیده‌هایی مانند مهاجرت همچنان روی عمر و قدرت گویش‌ها در ایران نیز اثرگذار هستند. وقتی مردم یک جامعه زبانی پراکنده شوند زایایی ارتباطی‌شان با آن زبان ضعیف می‌شود، اما بیشتر سراغ زبان‌ مسلط در جامعه مقصد می‌روند. اتفاقی که در ایران می‌افتد این است که عموماً اجتماعات زبانی غیرفارسی تلاش می‌کنند ظاهر و ساختار زبان را بین خودشان حفظ کنند، اما در استفاده از واژگان بسیار دچار تغییر می‌شوند. پس این توصیه جدی است که جز در فضاهای رسمی و آموزشی و در سطح جامعه که نیاز ارتباطی با زبان فارسی میسر است، خانواده‌ها با فرزندانشان هم در ساختار و لهجه و هم استخدام کلمات از زبان مادری غیرفارسی هم بهره ببرند.»

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: زبان مادری زبان فارسی ايران لهجه گويش شبکه ایران اینترنشنال فوتبال اروپا تیم فوتبال منچسترسیتی تیم فوتبال منچستریونایتد تیم فوتبال منچستریونایتد تیم فوتبال منچسترسیتی فوتبال اروپا شبکه ایران اینترنشنال لهجه یا زبان زبان مادری زبان فارسی زبان دیگر لهجه ها گویش ها زبان ها همه ما

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۱۶۳۷۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

یک درگذشت، خبرهایی از حج و پخش ۳ سریال جدید از تلویزیون

یک درگذشت، کشف معماری ۴۵۰۰ ساله در شرق ایران، گزارشی از ۳ سریال جدید تلویزیون، جایگاه زبان فارسی در تاریخ عثمانی، مشخص شدن سهمیه ارز مسافران حج، معرفی داوران جشنواره کن و... از جمله اخبار امروز فرهنگی هنری ایسنا بودند.

به گزارش ایسنا، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه با هیچ‌کس درباره خلیج فارس اختلاف نظر نداریم، گفت: خلیج فارس تا ابد خلیج فارس است و ان‌شاءالله به عنوان یک بخش جداناپذیر از تاریخ کشور ما خواهد درخشید.

کشف معماری ۴۵۰۰ ساله در شرق ایران

باستان‌شناسان به همراه دانشجویان دانشگاه زابل در کاوش آموزشی تپه «پیرزال سیستان»، علاوه بر اشیاء ۴۳۰۰ ساله، بقایای معماری به قدمت حدودی ۴۵۰۰ سال را کشف کردند.

سهمیه ارز مسافران حج مشخص شد

شورای برنامه‌ریزی بعثه و سازمان حج و زیارت، سهمیه ارز سفر حج ۱۴۰۳ را برای هر زائر ۵۰۰ یورو اعلام کرد.

برخی برای حج ۳۰ سال در نوبت خواهند ماند!

گزارشی از ۳ سریال جدید تلویزیون + زمان پخش

سه سریال «رخنه»، «آقای قاضی؛ شعبه ۱۲۱» و «بدل» در ژانرهای امنیتی، اجتماعی و کمدی از شبکه‌های یک، دو و سه سیما روی آنتن می‌روند.

کسانی که می‌خواهند دعاهایشان زود مستجاب شود بخوانند

یک استاد حوزه علمیه درباره دعا و مستجاب شدنش تاکید کرد که پدر و مادر رکن مهمی در استجابت دعا هستند. حتی برای کسانی که پدر و مادر خود را از دست دادند نگران نباشند و به قبور آنها سر زده و از آنها بخواند برایشان دعا کنند.

درگذشت یک موسیقیدان قدیمی

نصرالله شیرین‌آبادی نوارنده پیشکسوت ویلن در ۸۰ سالگی درگذشت.

تازه‌ترین آلبوم‌های موسیقی بازار کدام‌اند؟

در چند ماه اخیر، آلبوم‌های موسیقی متعددی از جمله آلبوم موسیقی «قاوال مکتبی»، آلبوم موسیقی «دنیای من»، آلبوم موسیقی «نئوتنالیتی» و ... در ژانرهای پاپ، نواحی، ایرانی و ... منتشر شده‌اند.

«شد خزان گلشن آشنایی» یادگار کیست؟

«رهی» نامی است که امیری فیروزکوهی بر دیگر تخلص‌های معیری ترجیج داده و معیری هم از ۱۳۱۳ «رهی» را برای تخلصش شعری‌اش انتخاب کرده است.

جایگاه زبان فارسی در تاریخ عثمانی

یک متخصص تاریخ عثمانی با بیان اینکه زبان فارسی در پی‌ریزی و سیر تاریخی دولت عثمانی نیز زبانی مهم به شمار می‌رفته است از علاقه پادشاهان عثمانی به زبان فارسی می‌گوید.

داوران جشنواره کن معرفی شدند

فهرست داوران بخش مسابقه اصلی هفتاد و هفتمین جشنواره فیلم کن اعلام شد.

ساخت فیلم «عشق‌آباد» با محوریت امام رضا(ع) و فرهنگ رضوی

دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) از آغاز فعالیت نخستین جشنواره فیلم دینی رضوان خبر داد و گفت: در این جشنواره سعی شده با هدف استفاده از ابزار مؤثر فیلم در راستای توسعه معارف دینی، اخلاقی و انسانی به شناسایی و فعال‌سازی استعدادهای جوان نیز در استان‌های مختلف بپردازیم.

ناصر ممدوح در شب «جادوی شهرزاد» چه گفت؟

با حضور ناصر ممدوح دوبلور، مدیر دوبلاژ و بازیگر سینما و تلویزیون، آیین شب چراغ نمایش «جادوی شهرزاد» برگزار شد.

پیشنهادهایی برای خواندن:

امروز چهلم بهار است؛ جشنی که از یاد رفته!

روایت خلیج فارس از ایرانیان

پای «ایران» همیشه در میان است!

ظهور و سقوط شهر باستانی هرم‌ها

انتهای پیام